PARABEL SUNDA

NU DENGKI NGAMESI PATI

            Jaman baheula aja hiji nagara ngaranna Bahbir Rangkawi. Nu jumeneng rajana kamasur Suraspati. Bahbir Rangkawi nagara aman, tengtrem teu kurang naon-naon.
            Sanajan kitu kangaranan di nagara nu ra’yatna jutaan, aya wae masalah mah. Ngan ku toweksana pingpinan nagara sagala masalah bisa direngsekeun.
            Dina hiji poe kurunyung ka karaton aya aki-aki takrak-tokroh nyorendang gembolan. Ku gulang-guling diparios. Aki-aki ngawaler cenah hoyong nepangan raja. Saparantos diwartoskeun, raja kersaeun nampi.
            “rek naon aki the nepungan kaula?” raja naros.
            “Aki the ti kampong Angsana Nunggal name aki Kihuru Banen.dongkap kadieu hoyong pendak sareng Kanjeng Raja Suraspati, bade ngical dongeng. Dupi dongengna pondok tapi pangaosna awis. Nu sanes raja mah moal gaduheun artos kanggo meserna, sareng manehna mah moal peryogieun. Kitu numawi aki langsung nepangan kanjeng Raja ge!”
            “Naha asa aneh teuing donegn make dijual sagala?”
            “Ah teu aneh da batur oge seueur anus ok ngical dongeng!”
            “Ke Ki dongengna pondok, hargana mahal! Kitu Ki?”
            “Sumuhun” tembal aki.
            “Pondok sakumaha?”
            “Mung opat kecap!”
            “Bener we pondok. Ari hargana?”
            “Opat yuta pasmat!” jawab Kihuru Banen.
            “Sanajan kaula raja loba duit, tapi lain duit sorangan. Nu nagara. Teu wani meuli dongeng mahal-mahal teuing kitu mah!” saur raja. “Kajaba lamun hargana murah!” saur raja deui.
            “Pangaosna mah teu kirang deui kedah sakitu,” jawab aki bari siga nu rek ngaleos.
            Barang aki rek permisi, raja panasaran palay ngadangu dongengna. “Cing kumaha atuh dongengna the atuh Ki?”
            “Kedah aartos heula ti payun, engke dongengna ti pengker,” jawab aki. Raja gogodeg aneh ku aki-aki. Bari ngomong kitu si Aki teu katembong jalema butuh, estu sahinasna we. Ku sabab raja beuki panasaran tungtungna wantuneun. Bro harita keneh artos nu opat yuta pasmat di tambrukan hareupeun si aki.
            “Kieu!” ceuk si aki. “Ku aki ngan bade disanggeumkeun sakali!”
            Raja ngadengdekkeun cepilna da bilih teu kadangu.
            “Nyaring. Hudang, turun indit!” ceuk si aki. Geus kitu manehna indit bari ngagembol duit.
            Sanggeus ngadangu nu diomongkeun ku Kihuru Banen Kaanjeng Raja Suraspati olohok nua aya, komo waktu ningali si aki ngaleos mah. Saenya na galihan Kanjeng Raja asa katipu, sabab dongeng anu sakitu mahalna the saukur kecap-kecap nu teu aneh. Sanajan kitu Kanjeng Raja teu bisa kumaha-kuamah ada sagala rupa geus nurutkeun perjangjian.
            Wengina Kanjeng Raja kulem sakumaha biasana. Kira-kira tabuh dua peuting anjeuna lilir. Barang lilir ras kana omongan si Aki cenah nyaring, hudang, turun, indit. Saur Kanjeng Raja dina galihanana nyaring mah aing enggeus, nagn tinggal tilu deui hudang,turrun jeung indit. Gugu kitu omongan aki-aki teh! Saentos dipikir bulak-balik teh anjeunna ngagalih deui, tinggal hiji deui omongan ti si Aki the nu teu acan dipigawe nyaeta indit.
            Ceuk galihan raja, indit ka mana di luar sakitu tiiseunana! Sanajan kitu anjeuna kuralang-kuriling angkat ka caket gudang. Ari panganggo anjeuna harita biasa we kawas pakean rayat sapopoe. Barang nepi ka deukeut panto gudang, ti jero aya nu ngagerowok ka anjeuna, “ieu tampanan euy! Siamah genah-genah lain bantuan aing!”
            Ngadangu nu ngomong kitu saenyana Kanjeng Raja reuwaseun, margi teu sangka di gudang wayah kitu aya jelema. Najan kitu teu nembongkeun. Gancang anjeuna nampanan anu diasongkeun ku jelema anu aya dijero. Sihoreng jelema-jelema eta the bangsat anu keur ngakutan duit jeung peti-petina. Geus kitu mah raja babarengan jeung bangsat ngakutan peti ka imah pamingpin nu ngarana Jaimun. Puguh we Kanjeng Raja pepeyekan ngagotong peti nu sakitu beuratna da teu biasa tea.
            Tadina mah jol galihan Kanjeng Raja bade nyauran gulang-gulang. Ngan diemut deui bisi bangsat ambeukeun mungkin nepi ka ngadek. Jeung lamun digareuwahkeun moal  kacarek kabeh kaburu kalabur.
            Saeunggeus beres ngakutan duit gancang raja mah salinap-salinap deui mulih ka karaton. Enjingna bangsat-bangsat anu jumlahna tujuhan disaur deui ka karaton, kitu deui pamingpina Jamiun. Waktu dipariksa kabehanana mulungkir teu ngaku maling. Tapi saeungges imah-immahna digaradahan kapnggih barang buktina, karek bangsat the ngaraku.
            Harita kabeh bangsat sumpah moal deui-deui ngalakukeun pagewean kitu. Ku Kanjeng Raja dihampura, ku sabab kitu bangsat-bangsat aratoheun, malah muji pisan kana kawijaksanaan Kanjeng Raja, nu cenah bageur moal aya tandinganana.
            Ti harita bangsat-bangsat nu geus bageur the larsup ka karaton. Malah Jamiun mah jadi nyobat jeung patih Kanjeng Raja.
Kabeneran dina hiji poe Jamiun ngedenge kapalay patih. Cenah geus lila kumawula di nagara BahbirRangkawi, moal naek pangkat, satungtung  raja Suraspati jumeneng keneh. Ceuk Jamiun, “Babari ari kitu mah! Rajan we urang baruang! Ngan upami patih satuju serta perjuanganana hasil, ulah poho” jelema anu tujuhan kudu diangkat jadi ponggowa karaton. Gancang patih satuju, harita keneh Patih nagrencanakeun rek hajat, dadakuna mah rek nagwinkeun putrana. Padahaal tujuan nu sabenerna supaya dina hajat engke aya kasmepetan ngabaruang raja.
Kacarioskeun enjingna breg hajat walimah putra Patih. Wengina eutrak nu keur marasak. Dumandakan Kanjeng Raja Suraspati wengi eta tina kulemna liliur. Tos kitu mah gugah terus lungsur ti karaton. Dumadakan deui anjeunna palay ka bumi Patih, atuh teras harita angkat.
Di perjalanan wengi eta anjeunna inget ka Kihuru Banen nu geus ngajual dongen ka anjeunna. Galihan raja teu mubadir oge najan hargana mahal oge, gening mun teu ku dongeng si aki mah duit karajan bakal ledis, padahal jumlahna aya kana lima ratus kalieun harga dongeng. Ceuk galihan raja, geura ayeuna ge bakal aya maslah. Nya klu kitu anjeunna angkat nyalira bari panganggona basajan pisan.
Barang sumping ka bumi patih leres weh seueur jeema anu marasak. Anjeuna enggal nyamur niron-niron tukang masak teras lebet ka dapur. Di dinya kasampak Jamiun jeung batur-baturna. Sadayana nu araya didinya teu nyarangkaeun harita kasumpingan raja.
Jamiun ngomong ka babaturan na lalaunan, “ kadenya dahareun anu meunang nagbaruang ualah dihijikeun. Engke teundeunna diditu tuh! Kapan eta mah keur raja ari keur urang jeung Patih mah didinya!” Jamiun ngomongna bari nunjuk kana hiji meja.
Barang raja ngadangu omongan Jamiun kitu kacida reuwaseunana. Ceuk galihanana, moal salah si Jamiun ngahiji jeun si Patih rek nagbaruang ka aing! Harita raja emuten deui ka Kihuru Banen nu saenyana geus ngemutan yen hidup kudu ati-ati.
Waktu nyimpen tuangeun keur tamu isuk, nu ngaturna tukang masak anyar tea, nu taya lian kanjeng Raja. Nu dibaruangan di teundeun belah dieu, nu isukna bakal disanghareupan ku Patih jeung Jamiun, ari nu tetu dibaruangan mah belah ditu, hancengan raja. Sanggeus beres dipasang Jamiun nanya, “hey tukang masak anyar! Teu salah neundeun the? “
“heunteu!” waleer tukang masak anyar eta.
“sukur! Jig ba;ik geus peuting”

Kacaritakeun isukna sabada walimah, tamu-tamu taruang. Teu kacaritakeun geunjlengna nu kagungan hajat maot teu puguh, kakocapkeun meh Kanjeng Raja diwartosan ku prameswarina cenah dikamarna aya artos opat yuta pasmat. Ari ditingali ku raja teu samar deui eta artos the nu di pasrahkeun ka Kihuru Banen.

Comments

Popular Posts